Ulu Önder Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün cumhuriyeti ilanı sonrasında ülkemizde yan Cumhuriyet döneminde ilköğretim ile ilgili bilgilerin yer aldığı sayfamız.
Mustafa Kemal, kalkınmanın ve çağdaşlaşmanın ancak millî eğitimle mümkün olduğunu bildiğinden millî eğitime çok önem vermiştir: “Bir ülke ki nüfusunun %90’ı okur yazar değildir. Bundan, insan olanların utanması lâzımdır…” sözleriyle yüzyılların geri kalmışlığını vurgulamış; eğitim ve öğretim çalışmalarına hız vermiştir.
Her gittiği yerde okula ve öğretmene çok değer verdi. Öğretmenler, O’nu “Başöğretmen” kabul ettiler. Sığırtmaç Mustafa gibi yetenekli birçok Türk çocuğunun okumasına, yurdumuza üst düzeyde yararlı olmasına yardımcı oldu.
3 Mart 1924’te Tevhid-i Tedrisat Yasası çıkarıldı ve tüm okullar Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlandı. Medreseler kapatıldı ve eğitim lâikleşerek bilimsel bir yapıya kavuşturuldu.
20 Nisan 1924’te ilk Cumhuriyet Anayasa’sı yürürlüğe girdi. 87. madde ile ilköğretim tüm yurttaşlara zorunlu kılındı. 22 Mart 1926’da çıkarılan Maarif Teşkilatına dair kanunla ilköğretmen okulları ve köy öğretmen okulları açıldı.
1 Kasım 1928’de Arap elifbası yerine bugünkü Türk alfabesi kabul edildi. Yeni alfabeyi öğretmek amacıyla Millet Mektepleri açıldı (24 Kasım 1928). Tüm yurtta bir okuma-yazma seferberliği başlatıldı. Atatürk’ün karatahta başında yazmayı öğretirken gösteren fotoğraf, o günlerin anısını yaşatmaktadır. “Yeni harfleri; işçiye, balıkçıya, herkese, her zaman, her yerde öğretin,” diyen Mustafa Kemal Atatürk okur-yazar oranını %10’dan %90’lara yükseltmiştir.
O dönemde nüfusumuzun %80’inin köylerde yaşadığı ve tarımla uğraştığı bilinmektedir. 11 Haziran 1937’de Köy Eğitmenleri Yasası çıkarıldı. 17 Nisan 1940’ta Köy Enstitüleri Yasası ile köy okullarına öğretmen yetiştirmek için 21 Köy Enstitüsü kuruldu. On binlerce köy okula ve öğretmene kavuştu, milyonlarca köy çocuğu okudu.
1932’de açılan Halkevleri; lâiklik, halkçılık ve devrimcilik ilkeleri doğrultusunda, özellikle yetişkinler için okul görevi gördüler. 500 Halkevi ve 4000 Halk Odası’nda çoğunlukla öğretmenler görev aldı.
1954’te Köy Öğretmen Okulları, Öğretmen Okulları ve Köy Enstitüleri, İlköğretmen Okulları adı altında birleştirildi. 5 Ocak 1961’de çıkarılan 222 sayılı İlköğretim Yasası ile bu okullar düzenlenmiş oldu. 1968 İlkokul Programı ile bugünkü uygulamalar sürdürülmeye başlandı.
“Milletleri Kurtaranlar Yalnız ve Ancak Öğretmenlerdir” – Mustafa Kemal Atatürk
Milli Eğitim Bakanlığı öncülüğünde Türk Silahlı Kuvvetleri’nde Temel Okuma Yazma Okulları ve Adalet Bakanlığı bünyesinde cezaevlerinde başlatılan okuma yazma seferberlikleri ile okur-yazar oranı hızla artmıştır.
Gazete, dergi, televizyon ve kütüphaneler, ulusumuzun çağdaş bir toplum olma yolunda, müspet bilimler, teknik ve güzel sanatlar alanlarında ilerlemesinde okulların yanında çok büyük hizmetler vermektedir. Gazete okuyanların, kitap alanların sayısı on milyonları bulduğunda ulusça büyük sevinç duyacağız. Bu sevinci ilköğretim sorunlarımız tamamen çözüldüğünde duyacağımıza yürekten inanıyoruz.
