Abdülkadir İnan kimdir? Türk tarihi ve halk bilimi alanında hangi önemli çalışmalara imza atmıştır? Eski Türk dini ve Şamanizm konularındaki araştırmalarıyla neden bu kadar değerli bir yere sahiptir? Gelin, Abdülkadir İnan’ın yaşamı, eserleri ve mirası hakkında daha fazlasını öğrenin.
Abdülkadir İnan, 1889 yılında Başkurt bölgesinin Çıgay köyünde doğmuş, 1976 yılında Ankara’da hayata gözlerini yummuş bir Türk tarihçi, folklorcu ve dil bilimcidir. Eski Türk dini ve Şamanizm üzerine yaptığı çalışmaları ile tanınmıştır. Türk halk bilimi, eski Türk kültürü ve tarihine dair pek çok konuda çalışmaları olan İnan, özellikle Şamanizm gibi Türk kültürünün eski inanç sistemleri hakkında önemli eserler vermiştir.
Kaynak: wikipedia.org
Eğitim ve İlk Çalışmaları
İnan, Rusya Çarlığı’nın son dönemlerinde Troysk’ta Resuliye Okulu’nda ve Yüksek Öğretmen Okulu’nda öğrenim görmüştür. Bu dönemde halk bilimi ve Türk kültürü ile ilgilenmeye başlayan İnan, öğretmenlik yıllarında folklor araştırmaları yapma imkanı bulmuştur (1915-1923). Bu yıllar, onun Türk kültürüne ve halk bilimine olan ilgisini pekiştirmiş, ilerleyen yıllarda bu alanda pek çok eser vermesine olanak sağlamıştır.
Bağımsızlık Mücadelesine Katkıları
Başkurt bağımsızlık hareketinde etkin bir şekilde yer alan Abdülkadir İnan, bu süreçte Zeki Velidi Togan gibi dönemin önde gelen isimleri ile birlikte çalışmıştır. Rusya’daki baskılar nedeniyle Türkistan’a geçmiş ve burada bağımsızlık mücadelesi veren pek çok farklı Türk boyu ile temas kurmuştur. 1924 yılında İran, Afganistan, Hindistan ve Avrupa üzerinden Türkiye’ye gelmiştir. Bu seyahatleri sırasında, farklı coğrafyalardaki Türk halklarının kültürleri üzerine kapsamlı gözlemler yapma fırsatı bulmuştur.
Türkiyat Enstitüsü ve Akademik Çalışmalar
1925 yılında Türkiye’ye yerleşen İnan, İstanbul Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü’nde akademik kariyerine başlamıştır. Zeki Velidi Togan ile birlikte Yeni Türkistan dergisini çıkarmış ve bu dergide Türk dünyası üzerine yazılar kaleme almıştır. Halk bilimi ile ilgili çalışmaları geniş yankı uyandırmış, Türk Halk Bilgisi Derneği’nin çalışmaları kapsamında Erzurum ve Hasankale’ye giderek folklor araştırmaları yapmıştır.
Akademik Eserleri ve Yayınları
Abdülkadir İnan, akademik çalışmalarını çeşitli eserler halinde yayınlamıştır. En önemli eserlerinden bazıları şunlardır:
- Birinci İlmî Seyahata Ait Rapor (1930): Türk halk bilimi ve kültürü üzerine yapılmış geziler ve araştırmaları içeren bu rapor, İnan’ın alanda yaptığı ilk kapsamlı çalışmalardan biridir.
- Türkoloji Ders Hülasaları (1936): Bu eserde, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde verdiği Doğu Türk lehçeleri derslerini derleyip toparlamıştır.
- Güneş-Dil Teorisi Üzerine Ders Notları (1936): İnan, Türk dilindeki bazı kelimeleri Güneş-Dil Teorisi çerçevesinde çözümleyerek bu konudaki araştırmalarını yayımlamıştır.
Eski Türk Dini ve Şamanizm Üzerine Çalışmaları
Abdülkadir İnan’ın Türk kültürüne en önemli katkılarından biri, eski Türk dini ve Şamanizm üzerine yaptığı çalışmalardır. Şamanizm, İnan’ın dikkatle incelediği konulardan biridir; Türklerin eski inanç sistemini anlamak adına derinlemesine araştırmalar yapmıştır. 1954 yılında yayımlanan Tarihte ve Bugün Şamanizm adlı eseri, bu alandaki en kapsamlı eserlerden biri olarak kabul edilmektedir.
Diğer Önemli Eserleri
Abdülkadir İnan, hayatı boyunca çok sayıda eser kaleme almıştır. Bunlar arasında şunlar sayılabilir:
- Kuran’ı Kerim’in Türkçe Tercümeleri Üzerine Bir İnceleme (1961): Türkçeye yapılan Kuran tercümelerini inceleyen bu eser, din ve dil çalışmaları açısından önemli bir kaynaktır.
- Hurafeler ve Menşeleri (1962): Türk halk kültüründe yer alan hurafelerin kökenlerini araştıran bu çalışma, Türk inanç sistemi üzerine önemli bilgiler sunmaktadır.
- Manas Destanı (1972): Türk kültürünün önemli destanlarından biri olan Manas Destanı’nı inceleyen bu eser, Türk epik geleneğini anlamak açısından değer taşımaktadır.
Türkiye’deki Görevleri ve Dil Çalışmaları
Abdülkadir İnan, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi’nde profesör olarak dersler vermiştir. 1935-1944 yılları arasında bu fakültede Orhun ve Yenisey yazıtları gibi konularda dersler vermiştir. Ancak, 1944’te unvan ve kadrosu kaldırılınca tercüman, okutman ve öğretim görevlisi gibi farklı unvanlarla ders vermeye devam etmiştir.
Türk Halk Kültürüne ve Edebiyatına Katkıları
Abdülkadir İnan’ın Türk halk kültürüne yaptığı katkılar, onun yazdığı makaleler ve kitaplarla sınırlı kalmamış, Türkoloji sahasında yetişen pek çok öğrencisi ile de devam etmiştir. Türk Halk Bilgisi Derneği ve Türk Dil Kurumu bünyesindeki çalışmaları, Türkiye’de halk biliminin ve Türkolojinin gelişimine katkıda bulunmuştur.
Son Dönem Çalışmaları ve Mirası
İnan, 1964’ten sonra Türk Kültürü Araştırma Enstitüsü’nde uzman olarak çalışmalarını sürdürmüştür. Eski Türk dini, Türk destanları ve Türk kültürü konularındaki araştırmaları ile geniş bir miras bırakmış olan Abdülkadir İnan, 1976 yılında Ankara’da vefat etmiştir
