Coğrafyanın zengin tarihini, genel coğrafya, bölgesel coğrafya ve beşeri coğrafya gibi çeşitli dallarını ve coğrafi olayların büyüleyici dünyasını keşfedin. Antik başlangıçlar, Yunan katkıları, Keşif Çağı ve coğrafyanın nasıl Dünya’nın yüzeyini ve insan-çevre etkileşimlerini inceleyen bütünleştirici bir bilim olduğu hakkında bilgi edinin.
Coğrafya, dünya yüzeyinin farklı unsurlarını incelemekten sorumlu olan bilimdir. “Coğrafya” terimi, Dünya’nın tanımlanması anlamına gelir. Coğrafya, yalnızca Dünya yüzeyindeki unsurların değil, aynı zamanda insanın bu unsurlarla ilişkisinin de incelenmesidir. Yani coğrafya çalışması sadece farklı iklimler, rölyef, toprak, hidrografi, flora ve fauna yaklaşımıyla sınırlı değildir, aynı zamanda bu unsurların insanla olan ilişkileri ve bunların kasıtlı veya tesadüfi değişiklikleriyle de ilgilidir.
Coğrafya da çeşitli dallara ayrılmıştır: genel coğrafya, bölgesel coğrafya, beşeri coğrafya ve diğerleri. Kısacası coğrafyanın, Dünya gezegeniyle ilgili çeşitli çalışma alanlarını içeren bütünleştirici bir bilim olduğu söylenebilir.
Oldukça değişken ve değiştirilebilir bir bilimdir, bu nedenle bu bilimin çalışmalarını yürüten coğrafyacıların sürekli araştırmasını gerektirir.
Coğrafyanın Özellikleri
1. Tarih
Coğrafya alanı yüzyıllar boyunca gelişen zengin bir tarihe sahiptir. Coğrafya tarihinin bazı temel özellikleri şunlardır:
- Antik Başlangıçlar : Coğrafyanın resmi bir disiplin olarak kökleri Yunanlılar, Mısırlılar, Çinliler ve Babilliler gibi eski uygarlıklara dayanmaktadır. Bu ilk toplumlar haritalar geliştirdiler, Dünya’yı keşfettiler ve çevrelerindeki dünyaya ilişkin gözlemlerini kaydettiler.
- Yunan Katkıları : Eski Yunanlılar, genellikle “coğrafyanın babası” olarak kabul edilen Eratosthenes gibi şahsiyetler aracılığıyla coğrafyaya önemli katkılarda bulunmuşlardır. Dünyanın çevresini dikkate değer bir doğrulukla hesaplayarak modern coğrafi anlayışın temelini attı.
- Keşif Çağı : 15. ila 17. yüzyıllardaki Rönesans ve Keşif Çağı, coğrafi bilgide bir artışa yol açtı. Christopher Columbus, Vasco da Gama ve Ferdinand Magellan gibi kaşifler dünyayı dolaştı, yeni toprakların haritasını çıkardı ve Avrupalıların dünya anlayışını genişletti.
- Coğrafi Düşünce : Tarih boyunca coğrafyada çeşitli düşünce ekolleri olmuştur. Örneğin çevresel determinizm, fiziki coğrafyanın insan davranışını ve toplumsal gelişimi belirlediğini öne sürdü. Bu fikre daha sonra, çevre sınırlar koyarken insan toplumlarının uyum sağlayabileceğini ve yenilik yapabileceğini savunan olasılıkçılık kavramı tarafından meydan okundu.
- Haritacılık : Coğrafyanın tarihi, haritacılığın veya harita yapımının gelişimiyle yakından bağlantılıdır. Haritalar, Dünya yüzeyini anlamak ve temsil etmek için temel araçlar olmuştur. Doğru haritaların geliştirilmesi keşif, ticaret ve askeri strateji için çok önemliydi.
- Bölgesel Coğrafya : Zaman içerisinde coğrafya, beşeri coğrafya, fiziki coğrafya, bölgesel coğrafya gibi çeşitli alt alanları kapsayacak şekilde gelişmiştir. Bu alt alanlar, yer şekilleri ve iklim çalışmalarından insan popülasyonları ve kültürlerine kadar Dünya’nın farklı yönlerine odaklanır.
- Sömürge Etkisi : Sömürge döneminde coğrafya, sömürgeleştirmede ve imparatorluk inşasında önemli bir rol oynadı. Avrupalı güçler, kaynakları kullanmak, ticaret yolları oluşturmak ve dünya çapındaki bölgeleri kontrol etmek için coğrafi bilgiyi kullandı.
- Teknolojik Gelişmeler : Coğrafyanın tarihi, alanda devrim yaratan teknolojideki ilerlemelerle işaretlenmiştir. İlk kaşiflerin kullandığı pusula ve sekstanttan uydu görüntülerine ve günümüzde kullanılan Coğrafi Bilgi Sistemlerine (GIS) kadar teknoloji, Dünya’yı inceleme ve haritalama yeteneğimizi sürekli olarak geliştirmiştir.
- Küreselleşme : Modern çağda coğrafya, küreselleşmeyi ve etkilerini anlamada giderek daha önemli hale geldi. Coğrafyacılar, birbirine bağlılığın kültürleri, ekonomileri ve çevreyi küresel ölçekte nasıl etkilediğini inceliyor.
- Çevresel Kaygılar : Çağdaş coğrafya, iklim değişikliği, ormansızlaşma ve sürdürülebilirlik gibi çevresel konulara güçlü bir vurgu yapmaktadır. Coğrafyacılar bu zorlukların incelenmesinde ve daha sürdürülebilir bir gelecek için çözümler geliştirilmesinde hayati bir rol oynamaktadır.
Bu özellikler, coğrafyanın tarihine geniş bir genel bakış sunarak, onun eski uygarlıklardan dünyamızı keşfetmeye ve anlamaya devam eden modern, çeşitli bir disipline doğru evrimini göstermektedir.
2. Genel coğrafya
Genel coğrafya, disiplin içindeki çok çeşitli konuları ve çalışma alanlarını kapsar. Genel coğrafyanın bazı temel özellikleri şunlardır:
- Mekansal Anlama : Coğrafya temel olarak mekanı ve farklı yerler arasındaki ilişkileri anlamakla ilgilidir. Coğrafyacılar dağlar, nehirler ve iklimler gibi fiziksel özelliklerin insan faaliyetlerini nasıl etkilediğini ve toplumların doğayı nasıl şekillendirdiğini inceler.
- Disiplinlerarası Doğa : Coğrafya, jeoloji, ekoloji, sosyoloji, ekonomi ve siyaset bilimi gibi diğer çeşitli disiplinlerden yararlanan disiplinlerarası bir alandır. Bu, coğrafyacıların karmaşık konuları birçok perspektiften incelemesine olanak tanır.
- Fiziksel Coğrafya : Coğrafyanın bu dalı, yer şekilleri, iklimler, ekosistemler ve Dünya yüzeyini şekillendiren süreçler dahil olmak üzere doğal çevreye odaklanır. Hava durumu düzenleri, erozyon, levha tektoniği ve biyolojik çeşitlilik gibi olayları inceler.
- Beşeri Coğrafya : Beşeri coğrafya ise insanların çevreleriyle nasıl etkileşime girdiğine ve çevrelerini nasıl şekillendirdiğine bakar. Nüfus dağılımı, kentleşme, kültürel manzaralar, ekonomik faaliyetler ve siyasi sistemler gibi konuları araştırıyor.
- Kültürel Coğrafya : Bu alt alan, kültürlerin ve toplumların uzayda nasıl değiştiğini inceler. Dil dağılımı, dini ortamlar, gelenekler, görenekler gibi konuları ve bu unsurların farklı bölgelerin kimliklerini nasıl şekillendirdiğini inceliyor.
- Ekonomik Coğrafya : Coğrafyacılar ekonomik faaliyetlerin, kaynakların ve endüstrilerin mekansal dağılımını analiz eder. Buna ticaret yolları, tarım, üretim, kaynak çıkarma ve küreselleşmenin ekonomiler üzerindeki etkisi gibi faktörlerin incelenmesi de dahildir.
- Siyasi Coğrafya : Siyasi coğrafya, ülkeler, devletler ve sınırlar gibi siyasi varlıklar arasındaki mekansal ilişkileri araştırır. Coğrafyacılar jeopolitik çatışmaları, sınırları, bölgeselliği ve siyasi kararların manzaralar üzerindeki etkilerini inceler.
- Haritacılık ve GIS : Haritacılık, harita yapımı sanatı ve bilimi, coğrafyanın çok önemli bir yönüdür. Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS), mekansal verileri toplamak, analiz etmek ve görselleştirmek için teknolojiyi kullanır. Bu araçlar kentsel planlamadan çevre korumaya kadar çeşitli alanlarda kullanılmaktadır.
- Çevre Coğrafyası : İklim değişikliği ve sürdürülebilirliğe ilişkin endişelerin artmasıyla birlikte çevre coğrafyası giderek daha önemli hale geldi. Coğrafyacılar kirlilik, koruma, doğal afetler ve insan faaliyetlerinin ekosistemler üzerindeki etkileri gibi konuları inceler.
- Coğrafi Yöntemler : Coğrafyacılar Dünya’yı incelemek için saha çalışması, uzaktan algılama (uzaktan veri toplamak için uyduları ve diğer teknolojileri kullanmak), anketler, röportajlar ve istatistiksel analiz dahil olmak üzere çeşitli yöntemler kullanır.
- Bölgesel Çalışmalar : Coğrafyacılar genellikle belirli bölgelerin benzersiz özelliklerini ve zorluklarını anlamak için odaklanır. Coğrafyacılar bölgeleri derinlemesine inceleyerek fiziki coğrafya, beşeri coğrafya ve kültür arasındaki etkileşimleri analiz edebilir.
- Mekansal Analiz : Coğrafyacılar, coğrafi veriler içindeki kalıpları ve ilişkileri incelemek için mekansal analiz tekniklerini kullanırlar. Bu, ulaşım ağları, hastalıkların yayılması veya kentsel büyüme gibi olguları anlamak için mekansal istatistikler, ağ analizi ve modelleme gibi teknikleri içerir.
Bu özellikler, Dünya’nın fiziksel ve beşeri manzaralarını, bunların etkileşimlerini ve bu etkileşimlerden ortaya çıkan karmaşık mekansal kalıpları araştıran bir alan olarak genel coğrafyanın genişliğini ve derinliğini göstermektedir.
3. Bölgesel coğrafya
Bölgesel coğrafya, dünya yüzeyini oluşturan bölgelerin incelenmesinden sorumludur. Dolayısıyla bu coğrafya, insan eyleminin yanı sıra doğa olaylarının kasıtlı olarak tesadüfen ürettiği farklı kabartmaları, yağışları, iklimleri, iklim değişikliklerini, çevresel değişiklikleri de hesaba katar.
4. Beşeri coğrafya
- İnsan Faaliyetlerinin Mekansal Analizi : Beşeri coğrafya, insanların kendilerini Dünya yüzeyine nasıl ve neden dağıttıklarını da içeren, insan faaliyetlerinin mekansal yönlerine odaklanır. Nüfus dağılımı, göç, yerleşim, kentleşme ve ulaşım kalıplarını inceler.
- Kültürel Manzaralar : Beşeri coğrafya, kültürlerin ve toplumların çevre tarafından nasıl şekillendiğini ve şekillendirildiğini inceler. Mimarlık, tarım, altyapı ve dini yapılar da dahil olmak üzere insan yerleşiminin görünür, maddi ifadeleri olan kültürel manzaraları araştırıyor.
- Demografi : Beşeri coğrafyacılar doğum oranları, ölüm oranları, doğurganlık, ölüm oranları ve göç kalıpları dahil olmak üzere nüfus dinamiklerini inceler. Dünyanın farklı bölgelerindeki nüfus artışını veya düşüşünü, yaşlanan nüfusları ve demografik geçişleri analiz ediyorlar.
- Kent Coğrafyası : Beşeri coğrafyanın bu dalı şehirlere ve kentsel alanlara odaklanır. Kent coğrafyacıları kentleşme süreçlerini, kentsel morfolojiyi (şehirlerin fiziksel biçimi ve yapısı), arazi kullanım modellerini, ulaşım sistemlerini, sosyal eşitsizlikleri ve şehirlerin karşılaştığı zorlukları inceler.
- Kırsal Coğrafya : Kırsal coğrafya, kırsal alanlardaki insan-çevre etkileşimlerini inceler. Tarımsal uygulamaları, arazi kullanımını, kırsal ekonomileri, küçük kasabaları ve kırsal toplulukların karşılaştığı sosyal, ekonomik ve çevresel zorlukları inceler.
- Ekonomik Coğrafya : Beşeri coğrafyacılar ekonomik faaliyetlerin, kaynakların, endüstrilerin ve ticaret modellerinin mekansal dağılımını analiz eder. Küreselleşme, ekonomik kalkınma, bölgeler arasındaki eşitsiz gelişme ve ekonomik faaliyetlerin toplumlar ve çevreler üzerindeki etkileri gibi faktörleri incelerler.
- Siyasi Coğrafya : Bu alt alan, siyasi süreçlerin ve sınırların mekansal yönlerini araştırır. Beşeri coğrafyacılar jeopolitiği, siyasi sistemleri, sınırları, bölgeleri, çatışmaları ve siyasi kararların manzaraları ve toplumları nasıl etkilediğini inceler.
- Sosyal Coğrafya : Sosyal coğrafya, etnik köken, cinsiyet, sınıf, din ve eşitsizlik gibi sosyal olguların mekansal kalıplarını inceler. Bu faktörlerin farklı yerlerdeki kimlikleri, sosyal etkileşimleri ve toplumların organizasyonunu nasıl şekillendirdiğini inceler.
- Kültürel Coğrafya : Beşeri coğrafyacılar dil, din, gelenekler, gelenekler ve popüler kültür dahil olmak üzere kültürel özelliklerin mekansal dağılımını araştırırlar. Kültürel peyzajların nasıl oluşturulduğunu ve kültürel kimliklerin farklı bölgelerde nasıl ifade edildiğini ve sürdürüldüğünü analiz ederler.
- Sağlık Coğrafyası : Bu yeni ortaya çıkan alt alan, sağlık ve sağlık hizmetlerine erişimin mekansal kalıplarını inceler. Beşeri coğrafyacılar hastalık dağılımı, sağlık tesisleri, çevresel sağlık riskleri ve sosyal ve ekonomik faktörlerin sağlık sonuçlarını nasıl etkilediği gibi faktörleri inceler.
- Turizm Coğrafyası : Beşeri coğrafyacılar, turistik destinasyonlar, yerel ekonomiler ve kültürler üzerindeki etkiler, turizm planlaması ve sürdürülebilir turizm uygulamaları dahil olmak üzere turizmin mekansal yönlerini inceler.
- Çevresel Algı ve Davranış : Beşeri coğrafya aynı zamanda insanların çevrelerini nasıl algıladıklarına, nasıl etkileşime geçtiklerine ve onlara nasıl tepki verdiklerine de bakar. Bu, çevresel tutumlar, çevresel aktivizm ve bireylerin ve toplumların çevresel değişikliklere nasıl uyum sağladığına ilişkin çalışmaları içerir.
Bu özellikler, insan-çevre etkileşimlerinin karmaşıklığını, kültürel çeşitliliği ve dünya çapındaki toplumların mekansal organizasyonunu anlamayı amaçlayan beşeri coğrafyanın çeşitli ve disiplinler arası doğasını göstermektedir.
5. Fiziki veya doğal coğrafya
Doğal coğrafya olarak da bilinen fiziki coğrafya, Dünya yüzeyinde meydana gelen doğal özelliklerin ve süreçlerin incelenmesiyle ilgilenen coğrafyanın dalıdır. Fiziksel veya doğal coğrafyanın bazı özellikleri şunlardır:
- Dünyanın Fiziksel Çevresinin İncelenmesi : Fiziki coğrafya, yer şekilleri, su kütleleri, iklimler, topraklar, bitki örtüsü ve ekosistemler dahil olmak üzere Dünyanın doğal yönlerine odaklanır. Bu özellikleri şekillendiren süreçleri ve mekansal dağılımlarını anlamaya çalışır.
- Disiplinlerarası Doğa : Fiziki coğrafya doğası gereği disiplinlerarasıdır ve jeoloji, meteoroloji, klimatoloji, ekoloji, hidroloji, jeomorfoloji ve diğer doğa bilimlerinden bilgi alır. Bu disiplinlerarası yaklaşım, Dünya sistemleri içindeki karmaşık etkileşimlerin anlaşılmasına yardımcı olur.
- Yer şekilleri : Fiziki coğrafya, dağlar, vadiler, ovalar, platolar, çöller ve kıyı özellikleri gibi Dünya üzerinde bulunan çeşitli yer şekillerini inceler. Coğrafyacılar tektonik aktivite, erozyon, hava koşulları ve birikim dahil olmak üzere oluşum süreçlerini incelerler.
- İklimler ve Hava Durumu : Fiziki coğrafyacılar sıcaklık, yağış, nem, rüzgar ve atmosferik basınç dahil olmak üzere iklim modellerini analiz eder. İklim değişikliklerini etkileyen enlem, rakım, su kütlelerine yakınlık ve küresel dolaşım düzenleri gibi faktörleri inceliyorlar.
- Biyocoğrafya : Bu alt alan, bitki ve hayvan türlerinin ve ekosistemlerinin mekansal dağılımını inceler. Coğrafyacılar iklim, toprak türleri, topografya ve insanın biyolojik çeşitlilik üzerindeki etkileri gibi faktörleri analiz eder. Biyocoğrafya aynı zamanda türlerin farklı ortamlara nasıl uyum sağladığını da araştırır.
- Hidroloji : Hidroloji, dağılımı, hareketi ve özellikleri de dahil olmak üzere Dünya’daki suyun incelenmesidir. Fiziki coğrafyacılar nehirleri, gölleri, okyanusları, yeraltı sularını, buzulları ve su döngüsünü (buharlaşma, yoğunlaşma, yağış) inceler. Suyun mevcudiyetini, kalitesini ve manzaraları şekillendirmedeki rolünü araştırıyorlar.
- Topraklar : Fiziki coğrafya toprakların oluşumunu, bileşimini ve dağılımını inceler. Coğrafyacılar toprak özelliklerini etkileyen ana materyal, iklim, organizmalar, topografya ve zaman (CLORPT faktörleri olarak bilinir) gibi faktörleri analiz eder. Toprak tarım, ekosistemler ve insan yerleşimi için çok önemlidir.
- Atmosfer ve Hava Sistemleri : Fiziksel coğrafyacılar, bileşimi, yapısı ve davranışı da dahil olmak üzere Dünya’nın atmosferini inceler. Cepheler, fırtınalar, basınç sistemleri gibi hava sistemlerini ve Hadley, Ferrel ve Polar hücreleri gibi atmosferik dolaşım düzenlerini incelerler.
- Doğal Tehlikeler : Fiziki coğrafya, deprem, volkanik patlama, tsunami, kasırga, kasırga, sel, toprak kayması ve orman yangını gibi doğal tehlikelerin ve afetlerin incelenmesini içerir. Coğrafyacılar bu olayların nedenlerini, etkilerini ve hafifletme stratejilerini analiz eder.
- Jeomorfoloji : Fiziki coğrafyanın bu dalı, Dünya’nın yüzey şekillerini şekillendiren süreçleri inceler. Jeomorfologlar erozyonu, hava koşullarını, kütle hareketini ve tortu taşınımını araştırır. Ayrıca dağlar, vadiler, kum tepeleri ve karst manzaraları gibi yer şekillerini de analiz ederler.
- Uzaktan Algılama ve CBS : Fiziksel coğrafyacılar, mekansal verileri toplamak, analiz etmek ve görselleştirmek için uzaktan algılama (uydular, hava fotoğrafçılığı) ve Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) gibi teknolojileri kullanır. Bu araçlar haritalandırmaya, çevresel değişiklikleri izlemeye ve Dünya’nın özelliklerini uzaktan incelemeye yardımcı olur.
- Çevresel Değişim : Fiziki coğrafya, doğal ve insan kaynaklı değişiklikler de dahil olmak üzere zaman içindeki çevresel değişimi ele alır. Coğrafyacılar iklim değişikliği, ormansızlaşma, çölleşme, buzulların çekilmesi, deniz seviyesinin yükselmesi ve bunların ekosistemler ve toplumlar üzerindeki etkileri gibi konuları inceler.
- Bölgesel Çalışmalar : Fiziki coğrafya genellikle belirli alanların benzersiz özelliklerini ve süreçlerini anlamak için bölgesel çalışmaları içerir. Coğrafyacılar tropik yağmur ormanları, kurak çöller, kutup bölgeleri veya kıyı bölgeleri gibi bölgelere odaklanarak bu bölgelerin iklimlerini, yer şekillerini, ekosistemlerini ve insan-çevre etkileşimlerini inceleyebilirler.
Bu özellikler, Dünya’nın fiziksel ortamını ve onu yöneten birbirine bağlı sistemleri inceleyen fiziksel veya doğal coğrafyanın geniş kapsamını göstermektedir.
6. Coğrafi yöntemler
İnsanın yaşadığı yeri ve onu çevreleyen çevreyle ilişkisini inceleyen bir bilim olan coğrafyanın farklı dalları birbiriyle ilişkilidir. Bu nedenle coğrafyacıların araştırma yöntemi olarak oluşturdukları bir coğrafi yöntem vardır. Beş adım veya aşamadan oluşur:
- Olayın yeri. Coğrafya farklı olguların bulunmasından sorumludur; iklimsel, tesadüfi, üretilmiş vb. Bu ön konum olmadan daha sonraki bir coğrafi çalışma gerçekleştirilemez.
- Açıklama ve açıklama. Tanımlama ve açıklama, daha önce gözlemlenen olguları analiz etme, yorumlama ve bunlara yanıt verme ihtiyacını ifade eder.
- Benzer olayların karşılaştırılması. Birbirine benzeyen bazı gözlemler karşısında karşılaştırma, fiziksel veya biyolojik yasaların oluşturulması ve daha sonra belirlenen bir şey hakkında teori oluşturulmasıyla sonuçlanabilir.
- Koordinasyon . Bir sonraki adım, coğrafi olayların birbiriyle bağlantılı olduğunu belirtir. Dolayısıyla bunlardan birinin değişmesi diğerlerini de öyle veya böyle etkiliyor.
- Evrim. Çevreyi düşünen bir bilim olduğu için sürekli değişime maruz kalmaktadır.
7. Coğrafi olaylar
Coğrafi olaylar, Dünya yüzeyinde meydana gelen çeşitli doğal ve insan yapımı olayları, süreçleri ve modelleri kapsar. Fiziksel veya doğal coğrafya alanındaki coğrafi olayların bazı özellikleri şunlardır:
- Yer şekilleri : Coğrafi olaylar, dağlar, vadiler, platolar, ovalar, çöller ve kıyı şeritleri gibi Dünya üzerinde bulunan çeşitli yer şekillerini içerir. Bu yer şekilleri erozyon, ayrışma, volkanik aktivite ve tektonik hareketler gibi jeolojik süreçlerle şekillenmektedir.
- İklimsel Desenler : Hava ve iklim olayları fiziki coğrafyanın ayrılmaz parçalarıdır. Buna sıcaklık değişimleri, yağış seviyeleri, nem, rüzgar düzenleri ve mevsimsel değişiklikler dahildir. İklim ekosistemlerin dağılımını, biyolojik çeşitliliği ve insan faaliyetlerini etkiler.
- Hidrolojik Döngü : Suyun Dünya üzerindeki hareketi ve dağılımı önemli bir coğrafi olguyu oluşturur. Buna buharlaşma, yoğunlaşma, yağış, yüzey akışı, sızma ve yeraltı suyu akışı gibi süreçler dahildir. Su manzaraları şekillendirir, ekosistemleri destekler ve insan faaliyetlerini etkiler.
- Ekosistemler : Coğrafi olaylar ormanlar, otlaklar, sulak alanlar, mercan resifleri ve tundralar gibi çeşitli ekosistemleri kapsar. Bu ekosistemler fiziksel çevre ile etkileşime girer ve çok çeşitli bitki ve hayvan türlerini destekler.
- Doğal Afetler : Depremler, volkanik patlamalar, tsunamiler, kasırgalar, kasırgalar, seller, orman yangınları ve heyelanlar gibi olaylar coğrafi fenomen olarak kabul edilir. İnsan nüfusu, altyapı ve çevre üzerinde önemli etkileri vardır.
- Topraklar : Toprak oluşumu ve türleri fiziki coğrafyanın önemli unsurlarıdır. Coğrafyacılar toprağın bileşimini, dokusunu, verimliliğini, erozyonu ve sınıflandırmayı inceler. Toprak bitki büyümesini, tarımı ve ekosistemleri desteklemede çok önemli bir rol oynar.
- Jeomorfoloji : Fiziki coğrafyanın bu dalı, yer şekillerinin ve bunları yaratan ve değiştiren süreçlerin incelenmesine odaklanır. Jeomorfologlar erozyon, çökelme, arazi çökmesi, nehir kıvrımları ve buzul hareketleri gibi olayları araştırırlar.
- Biyocoğrafya : Biyocoğrafik olaylar, bitki ve hayvan türlerinin coğrafi alan boyunca dağılımını içerir. Coğrafyacılar iklim, habitat türleri, göç modelleri ve biyolojik çeşitlilik üzerindeki insan etkisi gibi faktörleri inceler.
- Oşinografi : Bu coğrafya alanı, fiziksel özellikleri, akıntıları, gelgitleri, deniz yaşamı ve kıyı süreçleri dahil olmak üzere okyanusları ve denizleri inceler. Oşinografik olaylar iklimi, hava durumunu ve deniz ekosistemlerini etkiler.
- Atmosfer Olayları : Atmosferdeki coğrafi olaylar; hava düzenlerini, atmosferik dolaşımı, fırtınaları, bulut oluşumlarını ve hava kirliliğini içerir. Bu olaylar insan faaliyetlerini, tarımı, ulaşımı ve ekosistemleri etkiler.
- Levha Tektoniği : Dünya’nın litosferik levhalarının hareketi temel bir coğrafi olgudur. Depremler, volkanik patlamalar, dağ oluşumu, okyanusların açılıp kapanması gibi olaylara neden olur.
- Buzul ve Buzul Çevresi Olayları : Coğrafyacılar soğuk bölgelerde buzulların ve permafrostun oluşumunu, hareketini ve etkilerini inceliyorlar. Buzul fenomenleri arasında zamanla manzaraları şekillendiren morenler, buzul gölleri ve fiyortlar yer alır.
- Ayrışma ve Erozyon : Bunlar zamanla Dünya yüzeyini şekillendiren süreçlerdir. Ayrışma kayaları daha küçük parçacıklara ayırırken erozyon bu parçacıkları rüzgar, su veya buz yoluyla taşır. Bu olaylar kanyonlar, vadiler ve deltalar gibi özellikler yaratır.
Bu coğrafi olayları anlamak coğrafyacıların doğal süreçleri analiz etmesine, çevresel değişiklikleri tahmin etmesine ve insanın çevre üzerindeki etkilerini değerlendirmesine yardımcı olur. Dünya sistemlerinin birbirine bağlılığı ve gezegenin yüzeyini şekillendiren dinamik süreçler hakkında bilgi sağlar.
8. Ölçme araçları
Coğrafyanın kullandığı araçlar, çalışmanın coğrafi nesnesini oluşturan olgunun türüne bağlıdır. Örneğin;
- Sıcaklık. Ölçmek için bir termometre veya barometre kullanılır.
- Rüzgarlar Rüzgar gülleri, anemometreler ve anemograflar kullanılmıştır.
- Atmosferik basınç. Barometreyi kullanın.
- Yağış Yağmur ölçeri kullanın.
- Nem. Bir higrometre kullanın.
- Rahatlama. Altimetre kullanılır.
- Bulutluluk Bir nefoskop kullanın.
9. Veri toplama
Coğrafyacıların elde ettiği veriler ilk elden olabilir. Yani nerede;
Kendileri bir araştırma ekibiyle birlikte gözlemler yapar ve elde edilen sonuçları başkalarının da kullanabileceği şekilde raporlara dönüştürerek gözlemlenebilir farklılıkları işaretlerler veya;
Nüfus sayımlarından, istatistiksel çalışmalardan, kendileri veya üçüncü şahıslar tarafından elde edilen fotoğraflardan ve haritalardan (modern veya eski karşılaştırmalar için) yararlanabilirler.
10. Haritaların gerçekleştirilmesi
Yukarıda anlatılan adımlardan sonra elde edilen veriler haritanın oluşturulması için döküme tabi tutulur. Bu haritalar başlangıçta basit ve sade gözlemlerle elle belirleniyordu.
Ölçüm yöntem ve cihazlarının gelişmesiyle birlikte, atmosferde bulunan uydular yardımıyla görüntü yakalayıp bunları işleyerek gözlemlenen coğrafi nesneye göre doğruluk elde etmek mümkün hale gelmiştir.
