İçinde ve anlamında gezmek geçen deyimler nelerdir? Gezmek hakkında, gezi yolculuk konulu deyimler ve anlamları, açıklamaları
Gezmek, insanın doğasında olan bir eylemdir. İnsanlar yeni yerler keşfetmek, eğlenmek, işlerini halletmek, başkalarıyla etkileşim kurmak veya belirli amaçlar doğrultusunda hareket etmek için sürekli olarak dolaşır. Dilimizde de gezmek kavramı, birçok farklı anlamda kullanılan deyimlerle zenginleşmiştir. Bu yazıda, gezmek ile ilgili deyimleri detaylıca ele alacak, örnekler ve açıklamalar ile genişleteceğiz.
Gezmek ile İlgili Temel Deyimler ve Anlamları
1. Bir Amaç Doğrultusunda Yapılan Geziler
Bazı deyimler, gezmenin belirli bir amaca yönelik olduğunu ifade eder.
- Arkalarında dolaşmak (gezmek): Bir işi yaptırmak için yetkili birini sürekli takip etmek.
Örnek: Yeni projeyi onaylatmak için günlerce yöneticilerin arkasında gezdi. - Dünür gezmek: Evlenecek bir erkek için kız aramak.
Örnek: Oğlunu evlendirmek isteyen annesi, köy köy dolaşıp dünür gezdi. - Kapı kapı dolaşmak (gezmek): Bir işi halletmek için birçok yere başvurmak.
Örnek: İş bulmak için aylarca kapı kapı gezmek zorunda kaldı. - Doktor doktor gezmek (dolaşmak): Sağlık sorunlarına çözüm aramak için birçok doktora gitmek.
Örnek: Hastalığına çare bulmak için yıllarca doktor doktor gezdi.
2. Eğlence ve Serbestçe Dolaşma
Bazı deyimler, eğlenmek veya keyif almak amacıyla gezmeyi ifade eder.
- Gezip tozmak: Eğlenmek için dolaşmak.
Örnek: Hafta sonları arkadaşlarıyla sahilde gezip tozmaktan büyük keyif alıyordu. - Fink atmak: Keyfince dolaşmak ve eğlenmek.
Örnek: Yaz tatilinde Bodrum’da fink atarak tüm parasını bitirdi. - Orası senin, burası benim dolaşmak (gezmek): Sürekli gezmek.
Örnek: Hayatını orası senin, burası benim gezerek geçiriyordu.
3. İşsizlik ve Amaçsız Gezinme
Bazı deyimler, kişinin işsiz veya amaçsız bir şekilde dolaştığını ifade eder.
- Boş gezmek (gezinmek): İşsiz güçsüz dolaşmak.
Örnek: Son zamanlarda boş gezmekten başka bir şey yapmıyor. - Boşta gezmek: İşsiz olmak.
Örnek: Üniversite mezunu olduğu halde uzun süre boşta gezdi. - Salma gezmek (dolaşmak): Başıboş bir şekilde dolaşmak.
Örnek: Çoban köyden ayrılınca koyunlar salma gezmeye başladı.
4. Toplum İçinde Dolaşan Söylentiler ve Ün
Gezmek kavramı, bazen bir olayın ya da kişinin toplum içinde nasıl yayıldığını da anlatır.
- Dillerde dolaşmak (gezmek): Hakkında herkesin konuştuğu bir konu olmak.
Örnek: Yeni çıkan romanı kısa sürede dillerde gezmeye başladı. - Elden ele dolaşmak (gezmek): Çok ilgi gören ve herkesin paylaşmak istediği bir şey olmak.
Örnek: Bu eski madeni para koleksiyoncular arasında elden ele gezmektedir. - Kucaktan kucağa dolaşmak (gezmek): Kadınların çok fazla kişiyle yasa dışı ilişkide bulunması anlamına gelir.
Örnek: O kadın hakkında kucaktan kucağa gezdiği yönünde dedikodular çıkmıştı.
5. Gizlilik ve Tehlike İçeren Geziler
Bazı deyimler, gizli veya riskli gezintileri tanımlar.
- Karda yürüyüp izini belli etmemek: Kimsenin fark edemeyeceği şekilde işler yapmak.
Örnek: Adam, işlerini karda yürüyüp izini belli etmeden hallediyordu. - Kelle koltukta gezmek: Tehlikeli işlerle uğraşmak ve korkusuzca dolaşmak.
Örnek: Savaş muhabirleri kelle koltukta gezen insanlar arasındadır. - Tebdil gezmek: Tanınmamak için kıyafet veya kimlik değiştirerek dolaşmak.
Örnek: Padişah, halkın arasına karışmak için tebdil gezerdi.
6. Güvenlik ve Düzen İçin Yapılan Gezintiler
Bazı deyimler, düzeni sağlamak için yapılan gezintileri anlatır.
- Karakol gezmek: Güvenliği sağlamak için devriye dolaşmak.
Örnek: Polis ekipleri, akşamları mahallede karakol geziyordu. - Kol gezmek: Güvenlik amacıyla dolaşmak veya kötü durumların yaygın olması.
Örnek: Hırsızlık olayları arttığı için mahallede polisler kol geziyor.
7. Genel Anlamda Gezmek ile İlgili Diğer Deyimler
- Göz gezdirmek: Yüzeysel olarak incelemek.
Örnek: Kitabı hızlıca göz gezdirip geri verdi. - Gönül gezdirmek: Aklında birçok seçenek arasından birini seçmeye çalışmak.
Örnek: Mobilya mağazasında gönlünü gezdiriyor ama karar veremiyor. - Geze almak: Bir hedefe odaklanmak.
Örnek: Nişancı tüfeğini geze alıp hedefi vurdu.
Sonuç ve Genel Değerlendirme
Gezmek kelimesi, günlük hayatta ve edebiyatta çok çeşitli anlamlar taşıyan bir fiildir. Bazen keyif, bazen zorunluluk, bazen de tehlike içerir. Gezmekle ilgili deyimler, dilimizin zenginliğini yansıtarak gezmenin hayatımızdaki yerini vurgular. İnsanlar iş bulmak için kapı kapı gezer, eğlenmek için fink atar, ya da dedikodular dillerde gezebilir. Bu deyimler, yaşadığımız dünyayı ve insan davranışlarını daha iyi anlamamızı sağlar.
Bu bilgiler ışığında, gezmek kavramının hem bireysel hem de toplumsal anlamlarını keşfetmiş olduk. Hangi bağlamda kullanılırsa kullanılsın, gezmek insan hayatının ayrılmaz bir parçasıdır
